Ekonominin can damarında kronik problem
Bu yazıyı merak edip okuyan, aile şirketi kurmuş 100 girişimciden sadece 30 tanesi yarattığı değerin çocukları tarafından devam ettirildiğini görecek, diğerleri ise yok oluşunu.
Torunları tarafından işin devam ettirildiğini görmek ise, sadece 3 tanesine nasip olacak dediğimizde konunun ülke ekonomisiyle ne derece bağlantılı olduğuna dair güçlü bir ipucu vermiş oluruz.
TAİDER’e göre aile şirketleri ülkemizde toplam kayıtlı şirketlerin yaklaşık %95 sini oluşturmakta ve bunlar da ekonominin %75’ini, istihdamın ise %80’ini gerçekleştirmektedir.
Görülüyor ki aile şirketleri, çoğunlukla iletişim kaynaklı nedenlere bağlı olarak, tüm güçlükleri aşarak meydana getirdikleri şirket değerini bir sonraki kuşağa aktarma konusunda son derece etkisiz. Bu saptama sadece coğrafyamıza ait bir özellik olmayıp, Japonya hariç Avrupa ve Amerika kıtasında da benzer şekilde, yüksek oranda yok olan aile yapılanmaları görülmektedir.
Ülkemizde 100 yıllık şirket sayısı zar zor 70 seviyelerinde iken, “şirket aileye değil, aile şirkete hizmet” etmeli düşüncesindeki Japon iş dünyasında bu sayı 50 binden fazladır! Halen yaşayan en eski Japon aile şirketi ise tam 13 asır önce kurulmuştur.
Kalıcı olmak ya da yok olmak
Neyi eksik yapıyoruz da ortalama 20-25 yıl sonra aile şirketleri yok oluyor diye bakıldığında:
 Aile içi iletişim kanallarının kapalı olması, net ifadeler yerine imalarla ilişkilerin yönetilmesi
 Stratejik planmaya bağlı olmadan, çoğunlukla anlık tepkisel kararlarla işlerin yürütülmesi
 Dışarıdan destek almadan gelişmelere içeriden gözüktüğü kadarıyla bakılması
 Nesil geçişi konusunun geçiştirilmesi, yönetim ve iş tecrübesine bakılmadan atama yapılması
 Kurumsallaşma ve profesyonellerle uyumlu çalışma konusunda başarısız olunması saptanmakta
Kültürel yaklaşımları bir yana bıraktığımızda, kalıcı aile şirketi olmanın ortak paydasında:
 sözde değil özde de çalışanların kurucu ailenin gerçek bir üyesi kadar değerli görülmesi,
 sadece kısa vadeli ekonomiye değil, uzun dönemde hayatta kalacak olan stratejik yaklaşımlara da odaklanılması
 ailenin güçlü bir varoluş felsefesine bağlı olarak özenle korudukları aile değerlerinin varlığını görüyoruz.
Aile koçluğu: Koçluğun bütüncül bakışla ele alındığı bir yaklaşım
Koçluk özünde “kişinin koç ile çıktığı bir iç yolculuktur.
Kişinin özel ve profesyonel hayatı arasındaki ilişkiyi arzu ettiği şekilde dengelenmesi ve potansiyelinin çok daha etkin bir performansa dönüştürülme sürecinin yönetimidir.
Öncelikle kişinin farkına varmadığı, kendi kendine başarmakta güçlük çektiği konularda, gelişime engel olan davranışların ortaya çıkarılması gerekmektedir.
Ardından sürekli öğrenme, farkındalığın verdiği güçle, düşüncelerini hedeflere ve eylemlere dönüştürerek, daha kaliteli bir yaşam deneyimi içinde olması sağlanır.
Sonuçta daha keyifli, etkin ve huzurlu bir gelişimi sağlama konusunda gerektiğinde tek başına da ilerleyeceği bir yetkinlik kazandırılır.

Aile koçluğu tek bir danışanla yürütülen çalışmalardan farklı olarak, bütüncül bakma becerisi gerektiren, ilgili aile üyeleri ve hatta şirket yönetiminde etkisi olan kişileri de kapsayan özel bir çalışmadır. Bu çalışmayı başlatmak için bir çatışmanın, bir iletişim kopukluğunun olması da şart değildir.
Bu çalışma yalın bir anlatımla; sağlıklı bir geleceğin oluşturulmasını hedeflemektedir.
Aile içinde ortak bir niyet oluşturma, ortak bir dil ve iletişim kültürüne fırsat tanımama, gelecek kuşaklara aile kültürünün değerlerini aktarma ve sonuç olarak bir bütün olarak, aile şirketinin sağlıklı gelişimine hizmet edecek şekilde nasıl çalışılacağının ortaya konmasıdır.
Böylece imalardan uzak, somut, amaç odaklı söylemlerle, sorumlulukların tanımlandığı yönetim tarzıyla, kuşaklararası geçiş koşullarının açıklıkla belirlendiği prensiplerle, hedefe giden yola uygun stratejilerle, bir vizyonun gerçekleştirildiği dinamik bir süreç başlatılmaktadır.
Çoğunlukla bir Aile Şirketi Anayasasının yazılmasıyla sürecin kazanımı somutlaştırılır.
Bununla birlikte kıymetli olan Anayasa adı altında yazılı olduğu için değil, şirketi şirket yapan değerlere hizmet etmek niyetiyle, prensiplere bağlı kalmaktır. Böylece uzun ömürlü olma yolunda aile ve şirket değerlerini gelecek kuşağa aktarma becerisi geliştirilmiştir olacaktır.
Aile Koçluğunun kilit noktaları
Aile şirketinde çıkar çatışmaları meydana geldiğinde kalıcı çözüme ulaşmak çok zordur. Çünkü burada rol oynayan ve dikkatle göz önünde bulundurulması gereken 3 önemli olgu vardır; aile, iş ve mülkiyet .
Aile içerisinde çatışmalar başladığında bu 3 olgu şimşek hızı ile birbirlerini etkilemeye ve tüm alanlara yayılmaya başlayarak aile şirketini neredeyse bir savaş alanına çevirir. İşte bu durumda aile şirketleri koçluğu ve aile şirketi koçu devreye alınması çözüme giden gerçekçi bir adım olmaktadır.
Aile şirketi koçu, bir ilişki ve hatta evlilik danışmanı gibi hareket ederek, ticari başarılara fren olabilecek yaklaşımların tekrar düşünülmesini sağlamak, ihtilafların derinine inerek bunların çözümü konusunda Aileyi işbirliğine davet eden, yüksek anlayışa sahip bir rol oynar.
Aile Şirketleri Koçluğu, şirketin devamlılığını kuşaklararası geçişteki çatışmaları, yanlış anlamaları yok ederek geleceği planlamak için gerekli olan “ortak niyet”, “ortak akıl”, ve “ortak dilin” oluşmasını sağlar.
Koçluğun “olmazsa olmaz” koşulu danışanla karşılıklı güven ortamının sağlanmasıdır. Aile koçluğunun daha özen isteyen yapısında ise, söz konusu güvenin tüm ilgili kişilerle sağlayacak bilgi, beceri ve tecrübeye sahip bir koç duruşu içinde olmak gerekmektedir. Bu da zamanla, sürekli öğrenme ve zengin yaşanmışlıklarla elde edilen bir durumdur.
Böylece net, objektif, sevecen, sarıp sarmalayan, dinleyen, duyan, anlayan, ayna görevi yapan ve aile üyelerinin potansiyelini gören bir düzey yakalandığında, tüm ailenin güveni kazanılmış olur.
Aile koçluğunun süreçleri
Birebir koçluk sürecinde bireyin öz farkındalığı, kişisel hedefleri, yönetim tarzı, vizyonu üzerinde çalışılır. Bu kişisel vizyonun Aile değerleri ve şirketin gelecek vizyonu içinde nasıl hayat bulduğu konusunda farkındalık çalışması gerçekleştirilir. Değişken koşullarda nasıl konum alacağı ve değerlerine bağlı kalarak izleyeceği yol konusunda düşünmesi sağlanır.
Aile Şirketleri Koçluk çalışması tüm aile fertleri ile birebir koçluk çalışmaları tamamlandıktan sonra Şirket anayasasının yazılması önerilir. Böylece süreç tamamlanmış olur.
Bununla birlikte takip süreci kapsamında koç, gerektiği zaman noktasal çalışmalar yaparak kazanımların kalıcı olmasına aktif destek verir.
Aile koçluğu: ortak niyet ve akıl ile geleceği yapılandırmak
Ailenin işten kopmasına, ekonominin gereksiz yara almasına engel olmak için alınacak proaktif önlemlerden biri de Aile Koçluğu’dur.
Niyet etmek ve konuyla ilgili deneyim sahibi bir koç ile bağlantıya geçmektir bu işin ilk adımıdır. Güven ortamı ve çalışma koşullarında karşılıklı beklentiler sağlanırsa sağlıklı bir süreç başlar.
Önemli konu; her aile şirketi özel ve karmaşık bir yapıya sahiptir.
Bu doğrultuda bir hizmet paketi ile işe girişmek yerine Aile Şirketleri konusuna daha bütüncül, operasyonel odaklı bakarak aileye uygun gerçekçi, uygulanabilir ve finansal olarak erişilebilir bir öneri sunma becerisinde olmak gerekir.
Ailenin de bu yaklaşımın arkasında, güçlü bir irade ile destek vermesi beklenmektedir.
Böylece Aile yöneticilerinin geleceğe yönelik kaygılarını, vakit bulamadığı ya da çekindiği için gündeme getiremediği kaygılarını masaya yatırmak, iletişim kanallarını açık ve işler kılmak konusunda somut adımlar atılacaktır.
Hedef 100 yıl ve ötesi
Aile koçluğunun tetiklemesi, arabuluculuğu ve potansiyeli amaç doğrultusunda ortaya çıkarmasıyla ele alınan konularda duruş ve beklenilen davranışlarda netlik sağlanacaktır. Bu da ortak inancın artmasına, sinerjinin daha üst bir seviyeye taşınmasına imkan verecektir.
Sonuç olarak ortak değerlere dayalı bir iş yapma anlayışıyla sağlam, gerçekçi, uygulanabilir ticari adımların atılmasına ve 100 yılı aşan şirketlerden bir olma yolunda gelişim yolculuğu başlayacaktır. Bu da milli servetin, istihdam gücünün korunmasına hizmet edecektir.